Ter beschikking
stelling 

Wat gebeurt er wanneer ik mijn lichaam ter beschikking stel van de wetenschap?

Een lichaam dat ter beschikking is gesteld aan de wetenschap, wordt gebruikt voor medisch-wetenschappelijk onderwijs en onderzoek. Zo kunnen studenten het medisch vak leren en specialisten nieuwe operatietechnieken verfijnen en ontwikkelen.

Hoe stel ik mijn lichaam ter beschikking
aan de wetenschap?

Om uw lichaam na uw overlijden ter beschikking aan de wetenschap te stellen, neemt u bij leven contact op met één van de Nederlandse universitaire Ziekenhuizen. De voorwaarden kunnen verschillen per organisatie. 

U zult in ieder geval een codicil moeten maken waarin u (handgeschreven) verklaart dat u uw lichaam ter beschikking wilt stellen aan de wetenschap. Dit codicil wordt vervolgens op het anatomisch instituut bewaard. Zelf houdt u, net als uw huisarts, een kopie van dit codicil.

Nee, dat is een misverstand. Geen van de universiteiten kan u namelijk garanderen dat uw lichaam bij overlijden daadwerkelijk wordt geaccepteerd. Het kan namelijk zijn dat er omstandigheden zijn die uw lichaam ongeschikt maken voor doneren. Bijvoorbeeld als u lijdt aan een infectieziekte (zoals hepatitis B of C of HIV) of als u een behandeling met radioactief materiaal heeft ondergaan in de afgelopen twee jaar of als u op een onnatuurlijke manier komt te overlijden door bijvoorbeeld een verkeersongeval. Dit heeft ermee te maken dat het lichaam in dergelijk geval vaak eerst in beslag wordt genomen of dat er een obductie (van rechtswege) op uw lichaam plaats moet vinden. Waardoor het lichaam helaas niet meer geschikt is voor de wetenschap. Ook een reden om een lichaam te weigeren kan zijn als de overlijdensmelding te laat wordt gedaan. Dat wil zeggen later dan 24 uur na overlijden. In dergelijk geval is het risico dat de ontbindingsprocessen al werken te groot.

 

De vraag of u begraven of gecremeerd wilt worden is dus niet op voorhand van de baan wanneer u kiest voor ter beschikking stellen, evenals de mogelijke kosten voor een uitvaart. Belangrijk voor u om rekening mee te houden en uw nabestaanden aan te geven wat uw uitvaartwensen zijn mocht uw lichaam niet geaccepteerd worden.

Euthanasie is overigens geen reden om een lichaam te weigeren.

 

Hoeveel tijd is er om afscheid te nemen, en wanneer vindt de uitvaart plaats?

Wanneer na uw overlijden uw is lichaam geaccepteerd voor ter beschikking aan de wetenschap kan er afscheid worden genomen tot aan het moment dat uw lichaam wordt overgebracht naar de door u uitgekozen instituut. Uw lichaam moet binnen 24 uur na uw overlijden in het anatomisch instituut zijn. Alleen binnen die tijd kan er zorg voor worden gedragen voor een goede conservering of behandeling van uw lichaam, er zal dus geen crematie of begrafenis zal plaatsvinden.

Wanneer u uw lichaam doneert aan een universiteit krijgen uw nabestaanden uw lichaam nooit meer terug, uiteindelijk wordt uw lichaam in stilte gecremeerd en uitgestrooid, uw nabestaanden worden hiervan niet op de hoogte gesteld. 

Voor uw nabestaanden kan dit een grote impact hebben. Vandaar dat wij bij ter beschikking stellen de suggestie doen om een herdenkingsdienst te houden, zo kunnen uw nabestaanden toch, samen met de mensen die voor hen belangrijk zijn, stil staan bij hun verlies.

Orgaan- of weefseldonatie

Het kan zijn dat u zich heeft aangemeld als donor in het nationale Donorregister. De arts zal na uw overlijden eerst het Donorregister raadplegen om in te zien welke keuzes zijn vastgelegd. Artsen mogen het register ook inzien als iemand nog niet is overleden. Dit mogen ze echter alleen als het overlijden onafwendbaar is en men logischerwijs mag verwachten dat de patiënt binnen enkele uren zal sterven. 

Orgaan- of donordonatie kan alleen plaatsvinden als de overledene zich bij leven had aangemeld in het Donorregister of wanneer de nabestaanden er toestemming voor geven.

Bij orgaan- of weefseldonatie wordt alleen het orgaan of het weefsel uit het lichaam genomen dat gebruikt wordt voor transplantatie. Nadat deze zijn uitgenomen krijgen de nabestaanden het lichaam weer terug zodat de nabestaanden de overledene kunnen cremeren of begraven. Bij het ter beschikking stellen aan de wetenschap heeft de overledene bij leven toestemming gegeven om het hele lichaam na overlijden af te staan aan de medische wetenschap